Dziś jego filmy – w tym osławionego „Hitlera – film z Niemiec” – można oglądać nie tylko jako świadectwo czasów. To przede wszystkim wielowątkowa, oniryczna i zarazem hipnotyczna opowieść, w której równie istotne okazują się eksperymenty formalne, zmierzające do czegoś, co kiedyś nazywano „synestezją sztuk”. Pewnie nadal spuścizna Syberberga spoczywałaby na zakurzonych półkach archiwów, gdyby w sukurs nie przyszedł mu... Richard Wagner. Wiele filmów reżysera powstało z wagnerowskich fascynacji, a przynajmniej stawały się swego rodzaju kołem zamachowym projektów. 

Dziś świat muzyki obchodzi okrągły jubileusz narodzin Wagnera. W dwusetną rocznicę urodzin twórcy „Nibelungów” swoją cegiełkę dokłada też Syberberg, który zaczerpnął od Wagnera w pełni operowy sztafaż, dekoracyjność i manieryczność w narracji. Takie zabiegi są obecne choćby w najsłynniejszym jego dziele – „Hitlerze – filmie z Niemiec”. „Hitler…”, opus magnum Syberberga, to siedmiogodzinny kolaż, w którym jak w kalejdoskopie przeglądają się nie tylko wątki biograficzne, archiwalne nagrania i dziesiątki innych świadectw. Historyczny strumień stymulują wszelkie możliwe konteksty, mieści się w nim mnóstwo intuicji i odniesień: są i religie tego świata, i dawne mitologie, tajemne nauki, astrologia, kosmogonia. Wiele kulturowych odniesień do historii kina czy literatury. A wszystko po to, by odnaleźć ślady, które pomogą choćby musnąć genezę kluczowego dla historii i XX wieku wydarzenia, jakim było urzeczywistnienie idei Adolfa Hitlera. 

W programie są też inne dzieła twórcy nawiązujące do fascynacji Wagnerem („Parsifal”, „Winifred Wagner i historia domu Wahnfried w latach 1914–1975” oraz „Listy Wagnera do kobiet”) czy też inspirowany ekscentrycznym życiem Ludwika II Bawarskiego obraz „Ludwig – requiem dla dziewiczego króla”. 

Marcin Mońka